Արտաքսման կիրակի

Տիեզերքի կենտրոնում մենք ենք` մարդիկս՝ Աստծո արարչագործության թագն ու պսակը:

Մեր կյանքը, կյանքի յուրաքանչյուր վայրկյանը պարգևն է մեր Երկնային հոր, որի պատկերով ու նմանությամբ ենք արարված:

Եդեմական երանությունից արտաքսված` մեր կյանքը վերադարձի մի ճանապարհ է դեպի Ավետյաց երկիր:

Մեծ պահքի երկրորդ կիրակին ունի Ադամի և Եվայի` դրախտից արտաքսվելու խորհուրդը:

Մեր կյանքի ամեն օրը արտաքսման և վերադարձի անվերջ մի ճանապարհ է:

Օձը հրապուրեց Եվային` ճաշակել տալով բարու և չարի գիտության պտղից: Մինչ այդ նախաստեղծ մարդը ապրում էր դրախտային երանության և անսահման բարու տարածքում:

Եվ գիտության պտղով նա ճանաչեց նաև չարը:

Ապրում էր բարության այգում, և քանի որ չկար համեմատության գայթակղությունը, ուստի մարդը վայելում էր, ապրում էր, զգում Աստծո ներկայությունը`առանց ընտելանալու երանավետ վիճակին, իր մեջ չկրելով ձանձրույթ կոչվող ախտը:

Եվ եկավ ինքը` գայթակղությունը` օձի կերպարանքով` ասելու, որ կա մեկ այլ բան, քան այն ամենը, ինչ տեսնում են և ինչ ունեն Ադամը և նրա կողակիցը:

Կյանքի կերպի այլընտրանքը, նոր իրողություն ճանաչելու ցանկությունը խախտեցին մարդկանց խաղաղ առօրյան:

Չարը դարձավ ճանաչելի: Եվ Երկիր մոլորակի առաջին բնակիչները, իրացնելով իրենց անձնիշխանությունը, հակվեցին դեպի չարը: Ազատ կամքն ինքնին դեռևս չարիք չէ: Չարիք է, երբ այդ կամքը գործադրվում է սատանային ծառայակից լինելու համար:

Զղջում և թողություն

Զղջումը պետք է ունենա սկիզբ և ավարտ:

Այսինքն՝ նույն սխալի համար զղջման ապրումը չպետք է ողջ կյանքում հետներս տանենք: Չէ՞ որ, ի վերջո, դա միակ սխալը չէ մեր կյանքում:

Եթե զղջում ենք, ուրեմն անցնենք նաև հաջորդ փուլերով. թողության արժանանանք և գործված սխալի այդ պատմության էջը փակենք:

Չարն ուրախանում է, երբ տեսնում է, որ սխալի համար զղջում ենք, սակայն չգիտենք ինչպես վարվել այդ զղջման հետ:

Երբ անկեղծ զղջումից ու թողություն ստանալուց հետո նորից երկմտում ենք` տեսնես Աստված ինձ ներե՞ց, այդ ժամանակ նեղացնում ենք Փրկչին:

Այդ ժամանակ կարծես ասելիս լինենք Քրիստոսին` իզուր էլ այդքան չարչարվեցիր և արյուն թափեցիր:

Արդ, պիտի վստահենք Աստծուն ու հավատանք, որ ներեց:

Ուրեմն՝ զղջումը վերցրած` պետք է անցնել խոստովանության, քավության և թողության հանգրվաններով:

Ի դեպ, պատկերավոր եթե ասենք, քավությունն այն է, երբ մեր մեղքը պարզում ենք դեպի Աստված: Իսկ թողությունն այն է, երբ Աստված վերցնում է այդ մեղքը և իսպառ ջնջում:

Միջնորդը օծյալ հոգևորականն է:

«Ինչ որ կապեք երկրի վրա, կապված կլինի երկնքում։ Եվ ինչ որ արձակեք երկրի վրա, արձակված կլինի երկնքում» (Մտթ. 18:18)։

Երբ արժանանանք թողության, այլևս չպետք է սակարկենք Աստծո Որդու թափած արյունը կամ արյան գինը:

Երբ ստանանք թողությունը, վեր կենանք, փառք տանք ամենաողորմած Տիրոջը և թեթևացած գնանք առաջ։

«Գնա՛ և այսուհետև մի՛ մեղանչիր» (Հովհ. 8:11)։

Ամենևին չհուսահատվե՛նք, որովհետև Աստված սիրում է մեզ:

Տ. Եղիշե քհն. Նուրիջանյան

Վերին Արտաշատի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ

Մեր կյանքում լինում են օրեր, նույնիսկ ամիսներ կամ տարիներ, որոնց ընթացքում չենք համարձակվում երկնքին նայել:

Գիտե՛նք աղոթել, ճանաչում ենք մեր աղերսանքների հասցեատիրոջը և հավատում Նրա զորությանն ու բարեգթությանը, սակայն… զգում ենք, որ համատեղելի չեն մեր ներկա բարքն ու Տիրոջից ներում ստանալու ակնկալիքը:

Դեպի լույսը գնալու համար նախ պետք է դուրս գալ խավարից:

Ավելի պարզ ասած՝ եթե մի վատ արարքի համար ներողամտություն ենք հայցում, պետք է ավելացնենք նաև` «Էլ չեմ անի...»:

«Աստվա՛ծ, ների՛ր ինձ, ես մոլորված եմ»:

Այս խոսքը չենք կարողանում համարձակորեն արտաբերել, որովհետև վախենում ենք լույսից…

Որովհետև գիտենք, որ երբ մեր խնդրանքին ի պատասխան Տերը ասի` «ներս համեցիր», մենք հետ ենք շրջվելու ու նորից փախչելու  դեպի մեղքի գինետուն, դեպի խավարը, որտեղ, մեր կարծիքով, Տերը չի տեսնում մեր խոտելի վարքը:

Բայց Աստված ամենատես է: Նա Ինքը «լույս է, և Նրա մեջ խավար չկա, բոլորովի՛ն չկա» (Ա Հովհ. Ա 5)

Մեծ պահքի երրորդ կիրակին հայտնի է «կորած և գտնված» Անառակ որդու առակով:

Այս առակն իրավամբ համարվում է «Ոսկե Ավետարան» կամ «Ավետարան Ավետարանի մեջ»: Պատմություն, որին կարելի է տարբեր կողմերից մոտենալ և յուրաքանչյուր եզրից էլ քաղել ճիշտ ապրելակերպի մատչելի ու հավիտենական դասեր:

Տվյալ պարագայում մենք ելակետ չենք ընդունում «Ոսկե Ավետարանի» այն մեկնությունը, ըստ որի` ավագ որդին օրինապաշտ հրեան է, իսկ կրտսերը` դեպի քրիստոնեություն դարձող հեթանոսը:

Այլ փորձում ենք պատմությունը ներկայացնել յուրաքանչյուրիս հավատքի դեգերումների, Աստծուց խուսափելու և կրկին դեպի Աստված դարձի լուսարձակների ներքո:

…«Մի մարդ երկու որդի ուներ»:

Կրտսերը հորից խնդրում է իր բաժին ունեցվածքը, փողի վերածում և օտար աշխարհներում վատնում ամեն ինչ, որովհետև անառակ կյանքով էր ապրում:

Մենք էլ Աստծուց մեզ տրված շնորհների հանդեպ ենք շատ հաճախ լինում անփույթ, մինչև որ դրանք մեզ փոխ տվողը` Ամենակալը, նորից հետ է վերցնում մեզնից…:

Ի վերջո, աշխարհային կյանքի փոթորիկներից քշված` հասկանում ենք, որ հայրական հարկի խաղաղությունն է իրական երջանկությունը:

Եվ կրտսեր որդու նման, կորցրած ամեն ինչ, նորից ապավինում ենք Աստծուն:

«Հա՛յր, մեղանչեցի երկնքի դեմ ու քո առաջ և այլևս արժանի չեմ քո որդին կոչվելու. ինձ վերցրո՛ւ իբրև քո աշխատավորներից մեկը» (Ղուկ. ԺԵ 18-19):

Երբ օտարացած որդին այս խոսքն արտաբերում է, հայրը գրկաբաց ընդունում է նրան և մեծ ուրախություն սարքում:

Որդին գտնվել էր իրապե՛ս, որովհետև նրա որոշումը վերջնական էր և անփոփոխ` մնալ և հաստատվել հայրական հարկի տակ:

Իսկ ավագ որդին, որ ագարակից էր գալիս, տնից ուրախության ձայներ լսելով և իմանալով եղելությունը, բարկանում է և մնում դրսում կանգնած:

Հայրը նրան աղաչում է, որ ներս մտնի…

«Ինձ երբեք մի ուլ չտվիր, որ բարեկամներիս հետ ուրախություն անեի,- ասում է հորը: - Իսկ երբ եկավ քո այդ որդին… պարարտ եզը նրա համար մորթեցիր» (տե՛ս ԺԵ 29-30):

Հայրը ավագ որդուն ասում է. «Որդյա՛կ, դու միշտ ինձ հետ ես, և ամեն ինչ, որ իմն է, քոնն է. բայց պետք էր ուրախ լինել և ցնծալ, որովհետև քո այս եղբայրը մեռած էր և կենդանացավ, կորած էր և գտնվեց» (ԺԵ 31-32):

Մենք էլ երբեմն տրվում ենք աշխարհի պատրանքներին. մեզ թյուրիմացաբար թվում է, թե Աստված կաշկանդում է մեր ապրելը, զգալը, ուրախանալը, վայելելը… Աստծո հայացքի ներքո ապրելը մեզանից ոմանց սրտնեղություն է պատճառում: Մինչև որ գալիս է ժամանակը, և հասկանում ենք` լավագույնը, որ ունեինք, այն ժամանակ էր, երբ Տիրոջ հավատարիմ զավակն էինք:

Իսկական վայելքը հոգու անդորրն է:

Սրտի խաղաղություն, հավասարակշռություն, սթափություն, հավիտենականության բույրն զգալու բերկրանք, հոգեկան մեծ ուժ. մի խոսքով` երջանկություն:

Սա է քրիստոնյայի վարձն այստեղ՝ երկրի վրա:

Իրավ է ասված. «Եթե Աստված մեզ հետ է, ապա տարբերություն չկա, թե ով է մեր դեմ»:

Իսկ Աստծուն մեզ աջակից ունենալու ամենահուսալի ճանապարհը սերն է. սեր յուրաքանչյուր մարդու հանդեպ, սեր` պարտավորեցնող և շրջապատը լուսավորող:

Իսկական երջանկության աղբյուրը առաքինի կյանքն է, որը, ավաղ, շատերս ստիպված ենք լինում հասկանալ «օտար երկրների» փորձառությունից հետո:

Ապրել քրիստոնեավայել` կատարելով աստվածային պատվերները, խնամք տանել ինչպես մարմնին, այնպես էլ հոգուն, բազմապատկել ունեցած շնորհները, սեր տարածել, հարստանալ` բաշխելով և գոհանալ ունեցածով. սրանցից է կազմված քրիստոնյայի և, ընդհանրապես, մարդու իրական ուրախության ծաղկեփունջը:

Ուրախություն, որը մերն է, քանի դեռ ապրում և արարում ենք հայրական հարկի ներքո:

Մնանք հայրական տանը և ի տարբերություն ավագ որդու` գրկաբա՛ց ընդունենք ցոփ կյանքից դեպի քրիստոնեական երջանկություն վերադարձող մեր կրտսեր եղբորը: … Եթե, իհարկե, մե՛նք չենք կրտսերը…

«Ով ասում է, թե ինքը լույսի մեջ է, բայց ատում է իր եղբորը, սուտ է և խավարի մեջ է տակավին»,- ասում է Հովհաննես Ավետարանիչը (Ա Հովհ. Բ 9):

Մենք էլ, հետևելով նույն ավետարանչի հորդորին, մնանք լույսի մեջ` սիրելով իրար ոչ թե միայն խոսքով, այլև «գործով ու ճշմարտությամբ» (Ա Հովհ. Գ 18-19):

Տ. Եղիշե քհն. Նուրիջանյան

Վերին Արտաշատի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ

Գտնվել եկեղեցու ծոցում և քայլել Քրիստոսի խոսքի շավիղներով՝ նշանակում է խոստացված արքայությունն ու հավիտենական երանությունը վայելել այսօր, այս պահին և հիմա: Յուրաքանչյուր օրը պայքար է` նորոգելու սեփական հոգին, որ չվտարվենք Աստծո տնտեսության սպասավորությունից:

Մեծահարուստի և նրա տնտեսի մասին ավետարանական առակը պատմվում է բոլոր եկեղեցիներում: Առակը հետևյալն է. մեծահարուստը, լսելով, որ տնտեսը վատնում է իր ունեցվածքը, որոշում է ազատել նրան զբաղեցրած պաշտոնից: Տնտեսը, ստեղծված իրավիճակից ելք գտնելու և ապագայում էլ կենսական հենակետերը չկորցնելու համար, իր մոտ է կանչում տիրոջ պարտապաններին և զեղչում նրանց պարտամուրհակները:

Նպատակը մեկն էր. պաշտոնից ազատվելուց հետո ապաստան գտնելու հույս ունենալ իր հանդեպ երախտագիտությամբ լցված այս կամ այն ընկերոջ տանը և սեփական ապրուստը հոգալ: Մեծահարուստը, որքան էլ առաջին հայացքից զարմանալի է թվում, գովում է տնտեսին հնարամիտ քայլի համար:

Տե՛ր Աստված, տո՛ւր ինձ համարձակություն` երկնքին նայելու և մեղավոր շուրթերովս փառավորելու քո անունը»:

Մեր կյանքը Աստծու անուրանալի պարգևն է, Տիրոջ անսահման սիրո արտահայտությունը:

Կյանքը տրվում է մեզ` ապրելու ցանկության հետ միաժամանակ:

Պահանջմունքների բավարարման ձգտումն է կյանքի շարժիչը, իսկ յուրաքանչյուր հագեցած ցանկություն մի նոր ցանկություն է ծնում:

Եվ տարիներով իմաստնացած` Սողոմոն Իմաստունի պես մի օր մենք էլ ենք ասում. «Ունայնություն է ունայնությանց»:

Նայում ենք մեր շուրջը և մտածում. «Ահա ճաշակեցի երկրային այս բարիքները, ունեցա ինձ անհրաժեշտը, և ի՞նչ»:

Պատասխանը չի ուշանում:

…Գալիս է երկնքին նայելու ժամանակը:

Ժամանակը` հասկանալու, որ կյանքը շատ ավելին է, քան պարզապես մեր հողանյութ անձը, որ ապրելու աղբյուրը ապրեցնելու ցանկությունն է:

Երջանկության բանաձևը քրիստոնյայի համար դառնում է հետևյալը` սիրել, սիրվել, արարել և չկորցնել Աստծու պատկերը:

Իսկ Աստծուն տեսնում ենք ամեն օր` լուսաբացից մինչ լուսաբաց` ճանաչելով ու սիրելով Նրա ստեղծած աշխարհը:

Հիշի՛ր մահվան մասին, բայց մի՛ մոռացիր,որ անմահ ես:

Մենք հիմա կյանքի գավթում ենք գտնվում. իսկ մահը այն դուռն է, որի շեմին խաչակնքվելով՝ կարող ենք մտնել հավիտենության տաճարը:

Հիսուս եկավ և կյանք խոստացավ և պիտի գա վերստին, որ արժանավորները ժառանգեն խոստումը:

Քրիստոս «մարմնացավ, մարդացավ, ծնավ կատարելապես» և Իր գալստյամբ մատնանշեց փրկության ճանապարհը:

Տիրոջ «քաղցր լուծը» և «թեթև բեռը» կրողները քայլում են ճշմարտության ուղով՝ հույսով լի հայացքները դեպի հավիտենություն:

…«Եվ սրանով երևաց Աստծու սերը մեր հանդեպ. այն, որ Աստված իր Միածին Որդուն աշխարհ ուղարկեց, որպեսզի նրանով կենդանի լինենք» (Ա Հովհ. 4:9):

Խաչյալ և հարուցյալ Քրիստոսը նորից գալու է նույն մարմնով և Հոր փառքով՝ դատելու բոլորին, և Նրա թագավորությանը վախճան չի լինելու:

Մեծ պահքի 6-րդ եւ վերջին կիրակին Քրիստոսի գալստյան խորհուրդն ունի:

Եթե առաջին գալստյամբ Տերը բացահայտեց անշեղելի ճշմարտությունը, այսինքն՝ Ինքն Իրեն, ապա երկրորդ անգամ՝ Դատաստանի օրը, երկիր իջնելով, պիտի փրկի նրանց, որոնք ապրեցին ճշմարտությամբ և «մինչև վերջ համբերեցին» (Մատթ. 24.13):

«Օրհնությո՜ւն Դավթի Որդուն, օրհնյա՜լ է նա, որ գալիս է Տիրոջ անունով, օրհնությո՜ւն բարձունքներում» (Մատթ. 21:9):

Այս բացականչություններով ժողովուրդը դիմավորեց Տիրոջ մուտքը Երուսաղեմ: Ձիթենու և արմավենու ճյուղեր էին սփռում ճանապարհին, ցնծությունը մեծ էր:

Քաղաք էր մտնում խոնարհ Արքան՝ Փրկիչը, ըստ մարգարեի այն խոսքի, որն ասում է. «Ասացե՛ք Սիոնի դստերը. ահա քեզ է գալիս քո թագավորը՝ հեզ և նստած էշի ու  էշի քուռակի վրա» (Մատթ. 21:8):

Այս իրադարձության հիշատակությունն է, որ Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին նշում է Մեծ պահքի վերջին կիրակի օրը: Այս տարի  ապրիլի 2-ին է Ծաղկազարդը, որի ընթացքում կատարվում է նաև մանուկների օրհնություն:

Ցնծության բացականչությունների ներքո Տիրոջն ընդունեցին մի քաղաքում, որտեղ պիտի տեղի ունենային Աստվածորդու երկրային կյանքի վերջին և առանցքային իրադարձությունները: 

…Հարցումներ, որոնց պատասխանները հավիտենական թևեր ունեն, առակներ ու կանխասացություններ, օծում, մատնություն, Վերջին ընթրիք, Հաղորդության խորհրդի հաստատում, չարչարանք, խաչելություն, թաղում և… լուսավոր, խաղաղեցնող, տագնապները վանող ու հրաշափառ Հարություն: 

Հարությամբ իմաստավորվեցին նախընթաց բոլոր իրադարձությունները Երուսաղեմում և, ընդհանրապես, մեր Տիրոջ՝ երկրի վրա անցկացրած յուրաքանչյուր քայլափոխում: 

Ծաղկազարդի տոնի նախօրեին՝ շաբաթ երեկոյան, կատարվում է նախատոնակ, բացվում են խորանների վարագույրները, իսկ տոնի օրը՝ ժամերգությունից հետո, մատուցվում է սուրբ և անմահ Պատարագ: Օրհնվում են ուռենու ճյուղեր, որոնք բաժանվում են հավատացյալներին:

Սա (ճյուղերի օրհնությունը) հիշեցումն  է այն իրադարձության, երբ ցնծացող բազմությունը դալար ճյուղեր էր սփռում Քրիստոսի ոտքերի տակ: Ճյուղերի, ինչպես նաև՝ հանդերձների՝ գետնին նետելը, ըստ եկեղեցական հայրերի, խորհրդանշում է մարդկանց՝ մեղքերից հրաժարվելը:  

Մեր Տերը Երուսաղեմ էր գնում՝ մասնակցելու զատկական տոներին: Եվ, փաստորեն, Ինքը եղավ զատկական Գառը. «Քրիստոս՝ մեր զատիկը, մորթվեց» (Ա Կոր. 5:7):

 Ծաղկազարդը, ազդարարելով Մեծ պահքի շրջանի ավարտը, միևնույն ժամանակ սկիզբն է Ավագ շաբաթվա: Այդ օրը պահքը չի ընդհատվում, այլ Ծաղկազարդի կիրակիի օղակով շղթայվում է շաբաթապահքին:  

Մեր սրտերն էլ՝ որպես փոքրիկ մի Երուսաղեմ, հաճախ ցնծությամբ և ոգևորության աղաղակներով բաց ենք անում Տիրոջ առջև: Սակայն կասկածներով լի հարցապնդումներով, երբեմն մատնությամբ, երբեմն հալածանքով, երբեմն խաչելությամբ և նույնիսկ թաղմամբ թույլ ենք տալիս, որ Տերը տառապի: Մինչև որ վերջնականապես Աստված հառնում և մշտական Իր ներկայությունն է ունենում մեր կյանքում:

Իսկ Աստծո Որդին իրականո՛ւմ արդեն տեսել ու ապրել է ամեն բան: Վճարել է մեր մեղքերի գինը՝ իր կյանքով: «Իմացե՛ք, որ ապականացու արծաթեղենով ու ոսկեղենով չէ, որ փրկվեցիք…, այլ՝ թանկագին արյամբ Քրիստոսի, որ անբիծ և անարատ է…» (Ա Պետ. 1:18-19)։

Մեզ մնում է միայն ցնծությամբ դիմավորել ու բացականչել. «Օրհնությո՜ւն Դավթի Որդուն, օրհնյա՜լ է նա, որ գալիս է Տիրոջ անունով, օրհնությո՜ւն բարձունքներում» (Մատթ. 21:9):

Եվ ապրել Տիրոջը՝ մեր սրտում բնակեցրած: Ապրել՝ Տիրոջ ներկայության մեջ հաստատված: Որպեսզի ցնծության ձայնը չմարի, մշտապես «Նրան հաճելի լինել կամեցողների սիրտը ուրախ լինի» (Ա Մն. 16:10):

Ծաղկազարդի տոնի երեկոյան կատարվում է դռնբացեքի հոգեթով արարողությունը, որի ընթացքում երգվում է «Բաց մեզ, Տէր» շարականը: Խորանի փակ վարագույրը Արքայության դարպասն է կարծես: Հոգևորականը խնդրում է, որ բացվի դուռը և արդարներն ու ապաշխարությամբ մաքրվածները ներս մտնեն…

Տ. Եղիշե քհն. Նուրիջանյան

Վերին Արտաշատի Սբ Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ