Երանիներ

Խոնարհին երանության արժանացնելուց հետո Տեր Հիսուսը երանի է տալիս սգավորներին։

«Սգավոր» նշանակում է սգացող, լաց լինող։ Սովորաբար շատ մեծ դժբախտություն, վիշտ ու կորուստ ունեցողներն են սգավոր լինում։ Օրինակ` սիրելիին կորցրածները սգավոր են. նրանք չեն կարողանում հաշտվել իրենց կորստի հետ և մխիթարվել։ Անտուն, փողոցները շպրտված մարդն իր տունն ու բարեկեցությունը [1] կորցրած լինելու և շատ նեղություններ կրելու պատճառով սգավոր է։ 

Սակայն Տեր Հիսուսն այսպիսի սգավորների՛ն չէ, որ երանի է տալիս։ 

Սգավոր են դառնում, շատ մեծ տրտմությամբ համակվում նաև այն մարդիկ, ովքեր ինչ-որ բան չափազանց կամենում են ունենալ, սակայն չունեն։ Նրանք մտածում են, որ իրենց կյանքն առանց այդ ցանկալի բանի իմաստ չունի։ Եթե մարդիկ ցանկանում են այնպիսի բան, որը երկրային է, այսինքն` հատուկ է միայն այս երկրին, երկնքի և Աստծո հետ ոչ մի կապ չունի, ապա անիմաստ և նույնիսկ շատ վտանգավոր կարող են լինել այսպիսի տրտմությունն ու սուգը։ Այսպիսի սգավորներին Աստված ոչ միայն չի կարող երանի տալ, այլև փափագում է, որ նրանք արագ ազատվեն իրենց սուգից։ Օրինակ` եթե մեկն անչափ շատ հարստություն է ցանկանում ունենալ կամ բարձր պաշտոններ, սակայն չի կարողանում դրանք ձեռք բերել և այդ պատճառով չափազանց տրտմում է, իրեն դժբախտ զգում, նա սրանով մի անմիտ սգավոր է դառնում, և Աստված այսպիսի սգավորին չի կարող հավանել։

Սակայն եթե մարդ սգավոր է դառնում, տրտմում, որովհետև երկնայինն է ցանկանում, այսինքն` այն ամենը, որ բարի է, առաքինի, Աստծուն հաճելի, սակայն այդ ամենն ինքը չունի, այլ հակառակը` ունի մեղքեր, վատ հատկություններ, թույլ է տվել շատ տմարդի, տգեղ արարքներ, որոնք իր համար դժբախտություն են, ապա Տեր Հիսուսը երանի է տալիս հենց այսպիսի «դժբախտ» մարդուն, ով գիտակցում է իր դժբախտությունը և տրտմում դրա համար։

Տեսանք, որ խոնարհությունը դժվարությամբ ձեռք բերվող, սակայն ամենամեծ ու մարդուն երջանկություն պարգևող առաքինությունն է։ Այն շատ թանկագին է բոլոր նրանց համար, ովքեր հասկացել են նրա իմաստը, հասկացել են, թե այն որքան անհրաժեշտ է իրենց` երջանիկ լինելու համար։ Ասացինք, որ խոնարհությունը կարող է կատարելություն համարվել։ Երբ մարդ հասկանում է, թե որքան տխուր է իր կյանքն առանց այդ թանկագին գանձի, առանց բարի գործերի, առանց Աստծո երջանկության, խաղաղության և ուրախության, նա սկսում է տրտմել դրա համար։ 

Ինչ-որ մարդ տրտմում ու տանջվում է, որ չունի իր ուզած մեծ ու հարուստ տունը, շատ փող, մարդկանց փառքն ու գովեստները, նայում է իր անշուք տանը, կիսադատարկ դրամապանակին, հասարակության մեջ ունեցած իր ցածր դիրքին, այսինքն` որ ինքը պաշտոնյա կամ փառավոր մարդ չէ, այլ, օրինակ, մի հասարակ հողագործ։ Իսկ մի ուրիշն էլ տրտմում է, որ չունի Աստծո սերը, Երկնքի արքայությունը, որն իր երջանկությունն է, նայում է իր հոգու անշուք տանը, որը հարուստ չէ բարությամբ ու գեղեցկությամբ, հոգու դրամապանակում շատ քիչ բարի գործեր կան։ Տրտմում է` ցանկանալով ունենալ հոգու մեծ ու շքեղ տուն` լի բոլոր առաքինություններով, բարի գործերի շատ-շատ դրամներ, որոնք նա կուղարկի Աստծո «բանկը», որ այնտեղ Աստված դրանք ապահովաբար պահի և պետք եղած ժամանակ դրանք մեջտեղ հանելով` իրեն օգնի։ «Լեռան քարոզում» մի ուրիշ տեղ Տեր Հիսուսն ասում Է. «Ձեր գանձերը դիզեք երկնքում». Նա հենց այս մասին է խոսում, այսինքն` բարի գործերի, բարի մտքերի և բարի ցանկությունների։

Ահա հոգևոր գանձեր փնտրող, դրանք չունենալու պատճառով տրտմող ու սգացող մարդուն է Տեր Հիսուսը երանի տալիս։ 

Աստված ուրախանում է, երբ տեսնում է, որ մենք գիտակցում ենք մեր սխալ արարքները և տրտմում դրանց համար։ Եթե մի վատ բան ենք արել և տրտմել ենք, նշանակում է` զղջում ենք մեր արածի համար և հաջորդ անգամ պիտի ջանանք այլևս նույն վատ բանը չանել։ Աստված իսկապես շատ է ուրախանում, երբ մենք այս պատճառով տրտմում ենք, դառնում «սգավոր»։ Ուրախանում է, ոչ թե որ տրտմել ենք, այլ որ այդ տրտմության պատճառով պիտի ավելի լավը դառնանք։ Իսկ երբ մենք վատ բան ենք անում և ուրախանում ենք, կարծես ոչ մի վատ բան էլ չենք արել, Նա տրտմում է։ Պողոս առաքյալն ասում է. «Մի՛ տրտմեցրեք Սուրբ Հոգուն»։ 

Գիտենք, որ Սուրբ Հոգին, Հայր Աստված և Որդի Աստված` Հիսուս Քրիստոսը, թեև երեք անձ են, սակայն միևնույն ժամանակ մեկ Աստված են` Սուրբ Երրորդություն, և նրանք բոլորն էլ իրար նման են իրենց բնությամբ, կարելի է ասել` բնավորությամբ, և նույն կամքն ունեն, այսինքն` նույն բաներն են ցանկանում։ Դրա համար էլ եթե Նրանցից Մեկն ինչ-որ բան հավանում է, հավանում են և մյուսները, ինչ որ հաճելի է մեկին, հաճելի է և մյուսներին, և հակառակը։ Ուրեմն` եթե մարդկանց վատ վարքի պատճառով Սուրբ Հոգին տրտմում է, նշանակում է` տրտմում են նաև Հայր Աստվածն ու Հիսուս Քրիստոսը։  

Սգավորների վարձատրությունը

Իսկ ի՞նչ օրհնությամբ է Հիսուսը երանի տալիս Իրեն հաճելի սգավորին, ի՞նչ է նրան խոստանում։ Մխիթարություն։ Նա ասում է. «Երանի՜ սգավորներին, որովհետև նրանք կմխիթարվեն»։ Մխիթարությունն այն զգացումն է, որն ունեցող մարդը գոհ ու երջանիկ է իր ունեցածով, նա ձեռք է բերել այն, ինչ կամենում էր ունենալ կամ կորցրել էր։ Նա չի փնտրում, անհանգստանում, դեսուդեն ընկնում, նա արդեն գտել է և հանգիստ է ու խաղաղ։ Տեր Հիսուսը Սուրբ Հոգուն կոչում է «Մխիթարիչ»։ Ուրեմն` երբ Սուրբ Հոգին տեսնում է, որ մենք տխրել ենք մեր վատ արարքի համար և ներողություն ենք խնդրում, անտեսանելիորեն գալիս է մեզ մոտ և մեզ ուրախացնում ու մխիթարություն պարգևում։ Իսկ այն մարդիկ, ովքեր իրենց ողջ կյանքում միշտ ուշադիր են լինում իրենց անձի հանդեպ, որ վատ բաներ չանեն, և վատ բան անելու դեպքում էլ տխրում են, ներողություն խնդրում Աստծուց և միշտ աշխատում ավելի ու ավելի լավը դառնալ, այսպիսիներին Աստված երկնքում անչափ մեծ մխիթարություն է պարգևելու, այնքան մեծ, որ մեզանից ոչ ոք չի կարող այժմ դա պատկերացնել։ «Ովքեր տրտմությամբ են ցանում, ցնծությամբ կհնձեն»,- ասվում է Աստվածաշնչում. այսինքն` ովքեր իրենց վատ արարքների համար միառժամանակ տրտմում են` կամենալով իրենց փոխել ու լավը դառնալ, հետո, երբ լավն են դառնում ու բարի գործեր կատարում, Աստծո դաշտերից շատ մեծ ուրախություն` ցնծություն են հնձում։   

Տրտմություն` ուրիշների համար

Սգավորներին վերաբերող «երանի»-ով Հիսուսն օրհնության է արժանացնում նաև այն սգավորներին, ովքեր ոչ միայն իրենց վատ արարքների համար են տրտմում, այլև անտարբեր չեն գտնվում ուրիշների ցավերին ու վատ արարքներին և տրտմում են նրանց համար` կարեկցելով և ո՛չ թե արհամարհելով կամ ատելով։ Եվ աղոթում են, որ Աստված այդ մարդկանց հանի նեղություններից կամ էլ ների նրանց մեղքերն ու լավ մարդ դարձնի։ Ահա այդպես հին հրեա մեծ մարգարեները` Երեմիան, Եսային և ուրիշներ, տեսնելով, որ իրենց ժողովուրդը չէր պահում Աստծո պատվիրանները և շատ անօրինություններ էր գործում, շարունակ լաց լինելով աղոթում էին իրենց ժողովրդի համար։ Նույնիսկ Աստվածաշնչի գրքերից մեկը, որը գրել է սուրբ Երեմիա մարգարեն, կոչվում է «Երեմիայի ողբը»։   

[1] Բարեկեցություն — Լավ, հարմարավետ, բարիքներով լեցուն կյանք՝ կենցաղ

Հեզ մարդը հիշաչար [1] չէ, ներողամիտ է, չի բարկանում, փոթորկվում, կոպտում, վատ խոսքեր չի արտաբերում ու չի հայհոյում, զուսպ է, համեստ և զիջող։ Նա նաև շատ համբերատար է։ Արդեն ասվել է, որ խոնարհությունն իր մեջ շատ առաքինություններ է պարունակում,  և դրանցից մեկն էլ հենց հեզությունն է։ Եթե մեկը ներողամիտ է, չարին չարով չի հատուցում, վրեժխնդիր չի լինում, այլ հակառակը` բարիք է գործում իրեն վատություն արած մարդուն, կոպիտ պատասխաններ չի տալիս, չի հայհոյում, անտեղի չի բարկանում, կամ երբ իրեն վատ բան են անում, արագ մոռանում է, այսինքն` հիշաչար չէ, ապա այս ամենը հեզության հատկություններն են, որոնց մասին խոսվեց նաև խոնարհության բացատրության մեջ։ 

Հեզության գլխավոր հատկությունը չբարկանալն է, ուստի հեզությանը հակադիր է բարկությունը։ Սակայն սա չի նշանակում, որ հեզ մարդը չի կարող բարկանալ, կամ որ բարկությունն ընդհանրապես վատ բան է։ Վատ երևույթների, չար արարքների վրա պե՛տք է բարկանալ, սակայն ո՛չ մարդկանց վրա, այն էլ հանիրավի, այսինքն` առանց լուրջ ու արդար պատճառի։ Չէ՞ որ Աստված էլ է բարկանում, երբ տեսնում է, որ մարդիկ վատ բաներ են անում։ Օրինակ` տեսնում ենք, որ մեկը հայհոյում է իր ընկերոջը կամ հարվածում։ Չէ՞ որ չենք կարող անտարբեր գտնվել սրա հանդեպ. անշուշտ կբարկանանք, սակայն պիտի կարողանանք բարկության զգացումը զսպել և ինքներս էլ չհարվածենք կամ հայհոյենք, այլապես նույն վատ արարքը թույլ կտանք։ Քրիստոսի աշակերտներից մեկը` Պողոսը, մեզ սովորեցնում է. «Չարին չարով մի՛ հատուցեք, այլ բոլոր մարդկանց համար բարի՛ն մտածեք։ ....Ձեր անձի վրեժը մի՛ լուծեք, այլ տեղի՛ տվեք բարկությանը, որովհետև Աստված ասում է. «Ի՛մն է վրեժխնդրությունը, և Ես կհատուցեմ»»։ «Տեղի՛ տվեք բարկությանը», այսինքն` թողեք, մինչև բարկացածը հանդարտվի։ Դուք վրեժ մի՛ լուծեք, դա թողե՛ք Աստծուն, չէ՞ որ Նա ամեն ինչ տեսնում է. Աստված ինչ-որ ձևով կպատժի վատ արարքը թույլ տված մարդուն։ Իսկ դուք դա մի՛ արեք և ոխ մի՛ պահեք նրա հանդեպ։ 

Միայն ծայրահեղ դեպքում, եթե ընկերոջը կամ ինքներս մեզ պաշտպանելու ուրիշ հնար չկա, կարող ենք ուժի դիմել։ Աստված կամենում է, որ նույնիսկ բարություն անենք մեզ վատություն անողներին. Հիսուսը «Լեռան քարոզում» մի տեղ այդ մասին ասում է. «Օրհնե՛ք ձեզ անիծողներին, բարի՛ք գործեք ձեզ ատողներին». ուրեմն էլ ինչպե՞ս կարող ենք բարկանալով վրեժ լուծել։ 

Հեզության օրինակներ

Իսրայել երկրի մեծ ու սուրբ թագավոր Դավիթը նախքան թագավոր դառնալը ծառայում էր Սավուղ թագավորի պալատում։ Դավիթը քաջարի էր, բարի, խելացի, աստվածասեր ու շատ հեզ։ Նա թշնամիների դեմ պատերազմներում հաղթանակներ էր տանում։ Եվ ժողովուրդը սկսում է նրան սիրել ու նրա հանդեպ պատիվ ցույց տալ։ Սա տեսնելով` Սավուղը նախանձով է լցվում և որոշում Դավթին սպանել։ Դավիթն իրեն հավատարիմ զինվորներով փախչում է Սավուղի պալատից, իսկ Սավուղն էլ իր զինվորներով հետապնդում է նրան։ Երկու անգամ այնպես է պատահում, որ Դավիթը կարող էր շատ հանգիստ սպանել իրեն ատող ու ոչնչացնել կամեցող Սավուղին, սակայն, գիտենալով հանդերձ, որ կենդանի մնալու դեպքում Սավուղն իրեն` Դավթին, կսպանի, ինքը երբեք իր թագավորի վրա ձեռք չի բարձրացնում։ Ավելի ուշ` թշնամու դեմ մղած ճակատամարտերից մեկում, Սավուղը սպանվում է։ Երբ նրա մահվան մասին լուրը հասցնում են Դավթին, վերջինս մեծապես ողբում է Իսրայելի թագավոր Սավուղի մահը։ Ահա այսքան բարություն ու անհիշաչարություն է ցուցաբերել Դավիթը Սավուղի հանդեպ և չարին չարով չի հատուցել։

Ստեփանոս Նախավկան ապրել է Երուսաղեմում և շատ առաքինի, մեծ հավատով լի և հրաշագործ քրիստոնյա է եղել։ Հիսուսի առաքյալները, քանի որ շատ զբաղված էին մարդկանց քարոզելով ու աղոթելով, Ստեփանոսին և ևս 6 հոգու նշանակում են «սեղանների սպասավորներ»։ Այսինքն` նրանք պիտի հոգ տանեին աղքատ մարդկանց ու այրիների [2] մասին և նրանց կերակուր տային։ Այդ ժամանակ էլ քրիստոնյաները աղքատների համար այսօրվա հասարակական բարեգործական ճաշարանների նման գցում էին ընդհանուր սեղաններ ու ճաշ տալիս։ Ահա այս գործն էր կազմակերպում Ստեփանոսը։ Սակայն Ստեփանոսը նաև շատ հրաշքներ էր գործում, այլև ինքն էլ էր Հիսուսի մասին քարոզում ժողովրդին, և այնքան իմաստուն էր, որ ոչ ոք չէր կարողանում նրան խոսքով հաղթել։ Քրիստոսին չհավատացող հրեաները նախանձից ու չարությունից ի վերջո նրան քարկոծելով սպանեցին։ Երբ նրան քարկոծում էին, նա ոչ միայն ինքն էլ նրանց վրա քարեր չէր գցում, ոչ միայն չէր բարկանում ու անպատվում իրեն քարկոծողներին, այլև նույնիսկ աղոթում էր նրանց համար, որ Աստված չդատի նրանց, այլ ների։ Նա վարվեց ճիշտ այնպես, ինչպես Տեր Հիսուսը` խաչի վրա։ Ստեփանոսի վերջին խոսքը, հոգին տալուց առաջ, սա էր. «Տե՛ր, նրանց համար մեղք մի՛ համարիր սա»։ 

Ի՞նչն է հեզերի վարձատրությունը. ի՞նչ է «երկիրը ժառանգելը» 

Աստվածաշնչի գրքերից մեկը` «Սաղմոսագիրքը», նույնպես խոսում է այս մասին։ Սաղմոսներից մեկում (36-րդում) Դավիթ թագավորը տալիս է մի շարք խրատներ` չար մարդկանց չնախանձելու, բարի գործեր անելու, Տեր Աստծուն միշտ աղոթելու, ծառայելու և հնազանդ լինելու, ինչպես նաև չբարկանալու։ 

«Լռի՛ր բարկությունից,- ասվում է այնտեղ,- դադարեցրո՛ւ ջղայնությունդ և չարերին մի՛ նախանձիր։ Որովհետև չարերը շուտով կոչնչանան, իսկ նրանք, ովքեր հույսը Տիրոջ վրա են դնում, կժառանգեն երկիրը։ Փոքր-ինչ կանցնի, և ամբարիշտն [3] այլևս չի լինի, նրա տեղը կփնտրես ու չես գտնի։ Իսկ նրանք, ովքեր հեզ են, կժառանգեն երկիրն ու մեծ խաղաղություն կվայելեն»։

Այս սաղմոսը սովորեցնում է, որ երբ մեզ չարիք են հասցնում, մենք բարկությամբ չպիտի պատասխանենք, վրեժ չպիտի լուծենք, այլ ծագած խնդիրը հանձնենք Տեր Աստծո տնօրինությանը, և Նա ամեն մարդուն իրեն արժանի պատասխանը կտա։ Չար մարդիկ, միևնույն է, իրենց պատիժը ստանալու են։ Իսկ Աստծուն հավատարիմ մարդիկ միշտ պիտի հեզ լինեն և իրենց հեզությամբ անպայման կհաղթեն, որովհետև Աստված նրանց օգնության կգա։ Միայն պետք է մի փոքր համբերել։ 

Երբ մարդ բարի գործ է անում և իր հույսն Աստծո վրա դնում, ինչ ձախորդություններ էլ, որ պատահեն, որքան էլ որ մարդիկ չարիքներ նյութեն նրա դեմ, միևնույն է, նա, իր հույսն Աստծո վրա դնելով, ուստի հանգիստ սրտով, հեզությամբ, առանց չարին չարով հատուցելու, կարող է շատ բաների հասնել և իր բարի գործերում հաջողություն գտնել։ 

Որևէ երկիր գրավելու համար մարդիկ սովորաբար պատերազմներ են մղում, շատ արյուն թափում, ավերածություններ անում։ Սակայն քրիստոնյաները կարող են իրենց հեզ բարքով ու իմաստությամբ, աղոթքով ու համբերատարությամբ նույնպես երկրներ գրավել, միայն թե ոչ թե այդ երկրների հողերը, այլ մարդկանց սրտերը։ Մարդկանց սրտերը գրավելը շատ մեծ ուժ է։ Տեր Հիսուսի համբարձումից հետո Նրան հավատացող մարդիկ իրենց հավատքի համար շարունակ հալածվում էին, չարչարվում էին, սպանվում, նրանք չունեին ոչ զենք, ոչ զորքեր։ Սակայն Քրիստոսի հավատքն արագորեն տարածվեց շատուշատ երկրներում, և ի վերջո շատ երկրներ քրիստոնյա դարձան, որոնց թվում առաջիններից մեկը` Հայաստանը։ Չէ՞ որ Քրիստոսի առաքյալներն ու հետո նրանց աշակերտները  ոչ մի զենք ու բանակ չունեին, բայց Աստծո օգնությամբ և իրենց հեզությամբ ու խոնարհությամբ, թեկուզ չարչարվելով ու սպանվելով, արդյունքում շատ երկրներ գրավեցին իրենց Տիրոջ և Թագավորի` Քրիստոսի համար։ Քրիստոնյաներս հաճախ կոչվում ենք «Քրիստոսի զինվորներ», և մեր զենքը մեր բարի վարքն է` խոնարհությունը, հեզությունը, բարությունը, ողորմածությունը և այլն։ Մեր զենքը Աստծո խոսքն է, այսինքն` Նրա պատվիրանները, երբ մենք դրանք կատարում ենք։ Այս զենքով միշտ կարելի է հաղթանակի հասնել, եթե մենք Աստծուն հաճելի գործեր ենք անում և մեր հույսը դնում ենք Նրա վրա։ 

Աշխարհում մի տարածված խոսք կա, որը շատ հաճախ կարելի է լսել. «Նպատակն արդարացնում է միջոցները», այսինքն` եթե նպատակ ունես, դրան հասնելու համար կարող ես անել, ինչ ուզում ես, նույնիսկ կարող ես չար արարքներ թույլ տալ` սպանել, գողանալ, խաբել, միայն թե հասնես քո ուզածին։ Սովորաբար շատ մարդիկ հենց այդ օրենքով էլ շարժվում են, դրա համար էլ աշխարհում շարունակ մարդիկ սպանում են միմյանց, հալածում, տանջում, գործում ամեն տեսակ անիրավություններ [4]։ Սակայն այս խոսք-օրենքը քրիստոնյաների համար անընդունելի է և Աստծուն հաճելի չէ։ Աստված ասում է հակառակը. «Նպատակը չի՛ արդարացնում միջոցները։ Դու, որ քրիստոնյա ես, պարտավոր ես միշտ, ինչ վիճակում էլ որ գտնվես, պահել Իմ պատվիրանները և վատ բաներ չգործել, այլ միայն բարին։ Եթե նպատակդ բարի է, ապա խնդրի՛ր Ինձ, և Ես կօգնեմ քեզ, ու դու նրան կհասնես։ Միայն թե հույսդ դի՛ր Ինձ վրա, ոչնչից մի՛ վախեցիր, համբերի՛ր, և Ես ամեն ինչ կանեմ, ինչպես պետք է. չէ՞ որ Ես Աստված եմ և ամենակարող»։  

Գիտե՞ք, հեզ ու խոնարհ մարդիկ, նրանք, ովքեր միշտ աշխատում են կատարել Աստծո պատվիրանները, աշխարհի ամենաքաջ ու անվախ մարդիկ են։ Ամբողջապես հեզ ու խոնարհ մարդկանց բոլորովին հատուկ չէ վախկոտությունը։ Նրանք ոչ մի բանից չեն վախենում` ոչ տանջանքներից, ոչ մահվանից, ոչ ունեցվածքը կամ տունը կորցնելուց, ոչ մութ գիշերից, ոչ գազաններից։ Նրանք միայն մի բանից են վախենում` վատ արարքներ թույլ տալուց, մեղքեր գործելուց, որովհետև գիտեն, որ դրանով վշտացնելու և նույնիսկ բարկացնելու են Աստծուն։ Նրանք ուրիշ ոչ մի բանից չեն վախենում, որովհետև շատ մեծ հավատ ունեն Աստծո հանդեպ, իրենց հույսը միշտ դնում են Նրա վրա և բոլորովին չեն կասկածում, որ Աստված իրենց կփրկի ամեն փորձանքից և իրենց ոչ մի վատ բան չի պատահի։ Իսկ եթե նույնիսկ փորձանք է պատահում, նրանք քաջությամբ դիմանում են ամեն ինչի և չեն տրտնջում, այլ Աստծուն փառք են տալիս, որովհետև Աստծո հանդեպ շատ մեծ սեր ունեն։ Նրանք մտածում են. «Եթե Աստված թույլ է տվել, որ ես այս նեղությունը կամ տանջանքը կրեմ, ուրեմն դա ինձ պետք է, եթե նույնիսկ ես դրա իմաստը չեմ հասկանում»։ Նրանք հիշում են Տեր Հիսուսի խոսքը. «Մի՛ վախեցեք նրանցից, ովքեր սպանում են մարմինը, սակայն հոգին սպանել չեն կարող», այսինքն` մի՛ վախեցեք ո՛չ չար մարդկանցից ու նրանց անիրավություններից, ո՛չ հիվանդություններից, ո՛չ այլ տեսակ նեղություններից և մահվանից։ Իսկական քրիստոնյայի համար միայն մեկ մահ կա` հոգու մահը, այսինքն` երբ հոգին շատ տգեղանում է մեղքերից և դառնում Աստծուն ոչ հաճելի։ Այսպիսի հոգին անպայման մի օր իր պատիժը կկրի։ Ահա այսպես են մտածել սուրբ առաքյալները և բոլոր նրանք, ովքեր շատ տանջանքներ են կրել հանուն Հիսուսի և սպանվել են, սակայն Նրան չեն դավաճանել։ Եվ նրանց հոգիներն ուրախությամբ գնացել են Քրիստոսի մոտ և Նրա հետ միասին պիտի գան աշխարհի վախճանին։

Ուրեմն` իմացանք, որ հեզերը կարող են նույնիսկ երկրներ գրավել իրենց բարությամբ և Աստծո հանդեպ հավատարմությամբ։ Սակայն Տեր Հիսուսը հեզերին խոստանում է նաև այն երկիրը, որը պիտի ստեղծվի հետո, երբ այս երկիրը, որի վրա ապրում ենք, կրակով ոչնչանա կամ մեծապես փոխվի՝ դառնալով բոլորովին այլ երկիր։ Դա տեղի կունենա Տեր Հիսուսի Երկրորդ գալուստից ու դատաստանից հետո։ Երբ Տեր Հիսուսը գա, մեռած մարդկանց հոգիները նորից ստանալու են իրենց մարմինները։ Հենց սա էլ մեռելների հարությունն է։ Սակայն այդ մարմինները, ի տարբերություն մեր այս մարմնի, ոչ ցավ են զգալու, ոչ հիվանդանալու են, ոչ էլ ուտելու և խմելու կարիք են ունենալու։ Մենք մեր այդ մարմիններով ապրելու ենք հրեշտակների պես։ Այդ ժամանակ, ինչպես մեզ սովորեցնում է Աստվածաշունչը, երկիրն ու երկինքն այրվելու են, և նոր երկինք ու նոր երկիր են ստեղծվելու։ Միայն թե, ի տարբերություն մեր այս երկրի, այնտեղ ոչ ոք այլևս չի կարողանալու մեղք գործել, և ոչ ոք չի տանջվելու, չի վշտանալու, չի հիվանդանալու։ Այնտեղ մարդիկ միայն սիրելու են միմյանց և ուրախ ու երջանիկ են լինելու։ Նրանք այլևս երբեք չեն մահանալու։ Նրանք ապրելու են հավիտենական թագավորությունում, որի Արքան Քրիստոսն է։ 

Ուրեմն, երբ Տեր Հիսուսը երանի է տալիս հեզին, Նա նրան խոստանում է և՛ այս երկրի վրա հաջողություն, և՛ այն երկրում բնակություն, որը հետո պիտի ստեղծվի և երբեմն կոչվում է «Ողջերի երկիր»։ Այսպես է կոչվում, որովհետև այնտեղ ոչ ոք այլևս չի մեռնելու։

Դավիթը` իր քաջարիությամբ և միևնույն ժամանակ մեծ հեզությամբ հայտնի այդ մարդը, մի ուրիշ սաղմոսում (26-րդ) իր թշնամիների դեմ օգնություն է խնդրում Տիրոջից և ապա ասում է.

Ես հավատացի, որ կտեսնեմ Տիրոջ բարությունը Ողջերի երկրում։

Հույսդ Տիրոջ վրա՛ դիր և քաջալերվի՛ր։

Թող սիրտդ զորանա, և հույսդ Տիրոջ վրա՛ դիր։

[1] Հիշաչար — չարը, վատ բանը, մեկից ստացած վիրավորանքը հիշող, չներող

[2] Այրի — կին, ում ամուսինը մահացել է

[3] Ամբարիշտ — չար, մեղավոր մարդ

[4] Անիրավություն — մեղք, անօրինություն, ամբարշտություն, չարություն